DOKK / manpages / debian 12 / manpages-tr / getty.8.tr
AGETTY(8) Sistem Yönetim Komutları AGETTY(8)

İSİM

agetty - Linux getty; uçbirim kipini, hızını ve hat disiplinini ayarlar

[seçenekler] aygıt [hat_hızları] [uçbirim]

agetty bir uçbirim aygıtı açar ve komut istemine kullanıcı adını basar ve login(1) komutunu çağırır. agetty normalde init(1) tarafından başlatılır.

agetty kablolu ve çevirmeli hatlar için yararlı olan birkaç standart dışı özelliğe sahiptir:

  • Kullanıcı adını okuduğunda tty ayarlarını eşlik bitlerine ve silme, öldürme, satır sonu ve büyük harf karakterlerine uyarlar. agetty çift, tek, yok veya 0 eşlik bitli 7 bitlik karakterleri ve eşliksiz 8 bitlik karakterleri işleyebilir. Tanıdığı özel karakterler: Ctrl-U (geri yoket); sil ve geri sil; satır başı ve satır sonu. Ayrıca bkz: --erase-chars ve --kill-chars seçenekleri.
  • İsteğe bağlı olarak, Hayes(tm)-uyumlu modemler tarafından üretilen CONNECT iletilerinden hat hızını elde eder.
  • İsteğe bağlı olarak önceden açılmış bir hat verildiğinde hattı kapatmaz (geri arama uygulamaları için kullanışlıdır).
  • İsteğe bağlı olarak /etc/issue dosyasının içeriğini göstermez.
  • İsteğe bağlı olarak /etc/issue veya /etc/issue.d yerine başka issue dosya veya dizinleri gösterir.
  • İsteğe bağlı olarak kullanıcı adı istemini göstermez.
  • İsteğe bağlı olarak login(1) yerine başka bir oturum açma uygulaması başlatır.
  • İsteğe bağlı olarak donanım akış denetimini açar.
  • İsteğe bağlı olarak, taşıyıcı algılamaya gerek kalmadan hattı yerel olmaya zorlar.

agetty /etc/gettydefs (System V) veya /etc/gettytab (SunOS 4) dosyalarını kullanmaz.

/dev dizinine göre dosya yolu. "-" belirtilirse, agetty, standart girdinin zaten bir uçbirime bağlı olduğunu ve uzak kullanıcıyla bağlantının zaten kurulduğunu varsayar.

System V altında "-" belirtilecekse "--" ile öncelenmelidir.

hat_hızları virgül ayraçlı bir listedir. agetty BREAK karakterini her alışında, listede döngüsel olarak bir sonraki hat hızını dener.

hat_hızları azalan sırada belirtilmelidir, böylece daha düşük hıza geçmek için boş karakter (Ctrl-@) kullanılabilir.

Bu girdi isteğe bağlıdır ve sanal uçbirimler için gereksizdir.

Seri uçbirimler için mevcut hat hızını korumak öntanımlıdır (bkz: --keep-baud) ve başarısızlık durumunda ’9600’ tek hızdır.

TERM ortam değişkeni için kullanılacak değer. Bu, init(1)’in ayarlamış olabileceği her şeyi geçersiz kılar ve login(1) ve kabuk tarafından devralınır.

Sanal uçbirimde Linux için vt100 veya linux; Sanal uçbirimde GNU Hurd için hurd öntanımlıdır.

-8, --8bits
Uçbirimin temiz 8 bitlik olduğunu varsayar, bu nedenle eşlik algılamasını devre dışı bırakır.

Belirtilen kullanıcı için kullanıcı adı ve parola sorulmaksızın otomatik olarak oturum açılır. Bu seçeneğin kullanımı login(1) komut satırına -f seçeneğinin kullanıcı girdisi ile eklenmesine sebep olur. Ayrıca, bu seçeneğin davranışında değişiklik yapan --login-options seçeneğine de bakılabilir.

--autologin seçeneğinin agetty’nin seri hattı başlatma şeklini etkileyebileceği unutulmamalıdır, çünkü otomatik oturum açmada agetty hattı okumadığından hat ayarlarını iyileştirme şansı yoktur.

Uçbirim denetim kiplerini (cflags) sıfırlamaz. Ayrıntılar için bkz: termios(3).

Genellikle telnetd(8) gibi bir şey tarafından çağrıldığında login(1) komutuna uzak konağın adı belirtilir. Bu seçenek, agetty’nin utmp(5)’te kullanılmak üzere login(1) komutuna uzak konağın adını aktarmakta kullanılır. Bkz: --host seçeneği.

--host sahtekonak seçeneği de belirtilmişse bunlar da login(1) komut satırına eklenir.

--nohostname seçeneğini kullanımı ise login(1) komut satırına -H seçeneğinin eklenmesine sebep olur.

Bkz: --login-options.

/etc/issue ve benzerlerinin yerine gösterilecek dosyalar ve dizinler ":" ayraçlı bir liste oarak belirtilir. Belirtilen tüm dosya ve dizin içeriklleri gösterilir, bulunmayanlar ve boş dosyalar uyarmaksızın yok sayılır. Dizin belirtilmesi durumunda dizin içinde bulunan .issue uzantılı dosyaların içeriği sürüm sırasına göre gösterilir. Böylece farklı uçbirimlerde o uçbirimlere özgü iletiler gösterilebilir. --noissue seçeneği bu seçeneği geçersiz kılar.

Geçerli issue dosyasını (ve diğerlerini) geçerli uçbirimde gösterir ve çıkar. Bu seçenek yalnızca geçerli ayarları görüntülemek içindir, başka bir amacı yoktur. Gerçek çıktının uçbirim ve agetty komut satırına bağlı olması nedeniyle çıktının bazı öntanımlı veya eksik bilgileri kullanabileceği unutulmamalıdır.

Donanım (RTS/CTS) akış denetimini etkinleştirir. Uygun olduğunda yazılım (XON/XOFF) akış protokolünü devre dışı bırakmak uygulamaya bırakılır.

Belirtilen sahtekonak utmp(5) dosyasına yazılır. Normalde, yerel kablolu bağlantılar ve konsollar için agetty kullanıldığından, oturum açma konağı verilmez. Ancak bu seçenek, uçbirim yoğunlaştırıcıları ve benzerlerini tanımlamak için faydalı olabilir.

Oturum açma isteminden önce /etc/issue (ve diğerlerinin) içeriğini göstermez. Yanlış hat hızında çok sayıda metin alındığında uçbirimler veya iletişim donanımında işler karışabilir; oturum açma isteminden önce çok fazla metin geliyorsa çevirmeli ağ betikleri başarısız olabilir.

Başka bir şey göndermeden önce uçbirime veya modeme gönderilecek ilk dizgeyi tanımlar. Bu dizge, bir modemi başlatmak için kullanılabilir. Yazdırılamayan karakterler, sekizlik kodlardan önce ters eğik çizgi (\) yazılarak gönderilebilir. Örneğin, satır sonu karakterini (ASCII 10, sekizlik 012) göndermek için \12 yazılır.

Kullanıcı adını ekrana yazmadan önce ekranı temizlemez. Öntanımlı olarak ekran temizlenir.

login(1) yerine belirtilen komut çalıştırılır. Standart-dışı oturum açma uygulaması kullanımına izin verir. Böyle bir uygulama, örneğin, çevirmeli ağ parolasını sorabilir veya farklı bir parola dosyası kullanabilir. Bkz: --login-options.

CLOCAL kipini belirler. kip auto, always veya never olabilir. kip belirtilmezse always öntanımlıdır. --local-line seçeneğinin kendisinin belirtilmediği durumda ise auto öntanımlıdır.

Taşıyıcının algılanmasına gerek kalmadan hattı yerel hat olmaya zorlar. Bu, seri hattın taşıyıcı algılama sinyalinin ayarlanmadığı yerel olarak bağlı bir uçbirimin varlığında faydalı olabilir.

CLOCAL kipini hat ayarından açıkça temizler ve hatta taşıyıcı algılama sinyali beklenir.

agetty öntanımlısı.CLOCAL kipini değiştirmez ve çekirdek tarafından etkinleştirilen ayarları izler.

Hayes(tm) uyumlu modemler tarafından üretilen CONNECT durum iletisinden hat hızını saptamaya çalışır. Durum iletisinin biçimi: "<çerçöp><hız><çerçöp>". agetty, modemin durum iletisini komut satırından belirtilen hat_hızlarından ilkinin hızında yaydığını varsayar.

--extract-baud seçeneği aşırı yüklü sistemlerde başarısız olabileceğinden, komut satırından beklenen tüm hat_hızları (büyükten küçüğe) sıralanmak suretiyle BREAK işlemi yine de etkinleştirilebilir.

Desteklenen hat hızlarını gösterir. Bu derleme sırasında belirlenir.

Oturum açma istemini göstermez. BBS gibi sistemlerde standart-dışı oturum açma işlemlerinde --login-program seçeneği ile bağlanmak için kullanılabilir. --skip-login seçeneğiyle, agetty’nin oturum açan kullanıcıdan hiçbir girdi almayacağı, bu nedenle bağlantının eşlik, karakter boyutu ve satır sonu işlemlerini çözümleyemeyeceği unutulmamalıdır. Eşlik biti 0, 7 bitlik karakterler ve ASCII CR (13) satır başı karakteri öntanımlıdır. agetty’nin başlattığı uygulamanın (genellikle login(1)) root aidiyetinde çalıştığına dikkat edilmelidir.

/etc/issue içeriğini çıktılamadan önce satırı sonlandırmaz.

login(1)’e aktarılacak seçenekler ve girdiler. Kullanıcı adı istemi için \u belirtilmelidir. Örnek: 

--login-options ’-h darkstar -- \u’

Bkz: --autologin, --login-program ve --remote.

Bu seçeneği kullanmadan önce GÜVENLİK UYARISI bölümü okunmalıdır.

Oturum açma istemine düşmeden önce bir tuşa basılmasını bekler. Kabukları tembelce yavrulatarak bellekten tasarruf etmek için --autologin ile birlikte kullanılabilir.

Belirtilen dizin kök dizin (/) olur.

Belirtilen uçbirimin sanal olarak kapatılması için vhangup(2) çağrısı yapılır.

Mevcut hat hızı korunmaya çalışılır. agetty her BREAK karakteri alışında komut satırında belirtilen hat hızlarından bir sonrakini kullanılır. hat_hızlarının belirtilmesi durumunda, özgün hat hızı belirtilen hat_hızları listesinin sonuna kaydedilir. Böylece, beklenmedik BREAK’lerden sonra özgün hat hızına dönmek mümkün olur.

süre sonunda kullanıcı adı hala okunmamışsa agetty kendini sonlandırır. Bu seçeneğin kablolu uçbirim hatlarında kullanılması önerilmez.

Tamamen büyük harflerle yazılmış uçbirim adlarını algılama desteği ve küçük harfe dönüşüm desteği etkin olur. Bu desteğin Unicode karakterleri kapsamadığına dikkat edilmelidir.

/etc/issue dosyası vb. ve oturum açma istemi gönderilmeden önce kullanıcı veya modemin bir satır sonu veya satır başı karakteri göndermesi beklenir. --init-string seçeneği ile kulllanışlıdır.

Num Lock, Caps Lock ve Scroll Lock tuşları hakkında ipuçları basmaz.

Konak adı öntanımlı olarak basılır. Bu seçenek belirtilirse konak adı gösterilmez.

Öntanımlı olarak konak adının ilk noktaya kadar olan bölümü basılır. Bu seçenek belirtilirse, gethostname(3P)) veya (yoksa) getaddrinfo(3) ile döndürülen tam nitelikli konak adı gösterilir.

Bu seçenek, kullanıcı oturum açma adını yazdığında ’geri sil’ ("önceki karakteri yoksay") olarak yorumlanması gereken ek karakterleri belirler. util-linux 2.23’ten beri hiçbir ek ’geri sil’ karakteri öntanımlısı etkin değildir, evvelce ek ’geri sil’ karakteri ’#’ idi.

Bu seçenek, kullanıcı oturum açma adını yazdığında ’geri yoket’ ("önceki karakterin tamamını yoksay") olarak yorumlanması gereken ek karakterleri belirler. util-linux 2.23’ten beri hiçbir ek ’geri yoket’ karakteri öntanımlısı etkin değildir, evvelce ek ’geri yoket’ karakteri ’@’ idi.

Oturumu açmadan önce dizin geçerli dizin yapılır.

Uçbirimi açmadan önce sayı saniye bekler.

login(1) belirtilen öncelik ile çalıştırılır.

Kullanıcı henüz oturum açmaya başlamadıysa, çalışan tüm agetty örneklerinden görüntülenen istemlerini yeniden yüklemelerini ve güncellemelerini istemek içindir. Bunu yaptıktan sonra komut çıkacaktır. Bu özellik, Linux inotify(7) bulunmayan sistemlerde desteklenmeyebilir.

Kullanım bilgilerini gösterir ve çıkar.

Sürüm bilgilerini gösterir ve çıkar.

ÖRNEKLER

Bu bölüm, /etc/inittab dosyasındaki bir girdinin işlem alanına ilişkin örnekleri gösterir. Diğer alanlar için uygun değerlerin başa eklenmesi gerekir. Ayrıntılar için bkz: inittab(5).

Kablolu hat veya konsol uçbirimi için:

/sbin/agetty 9600 ttyS1

Uygun taşıyıcı algılama kablolaması olmayan doğrudan bağlı bir uçbirim için (uçbirim parola istemi göstermek yerine uyuyorsa bu komut denenebilir): 

/sbin/agetty --local-line 9600 ttyS1 vt100

9600/2400/1200 bps modem ile eski tarz çevirmeli hat için: 

/sbin/agetty --extract-baud --timeout 60 ttyS1 9600,2400,1200

Sabit 115200 bps arabirimli bir Hayes modem için (örnek ilklendirme dizgesi modem yankısını ve sonuç kodlarını kapatır, modem/bilgisayar DCD’sinin modem/modem DCD’sini izlemesini, bir DTR düşürümüyle bağlantının kesilmesini ve 1 çalmadan sonra otomatik yanıt verilmesini sağlar): 

/sbin/agetty --wait-cr --init-string ’ATE0Q1&D2&C1S0=1\015’ 115200 ttyS1

--login-program ve --login-options seçenekleri kullanılırken dikkatli olmak gerekir. Kötü niyetli bir kullanıcının, kullanılan oturum açma uygulamasına aktarılacak gömülü seçeneklerle günlük adları girmeye çalışabileceği unutulmamalıdır. agetty başta bir "-" olup olmadığına bakar ve günlük adının bir girdi olarak iletildiğinden emin olur (böylece gömülü boşluklar başka bir girdi oluşturmaz), ancak oturum açma uygulamasının komut satırını nasıl ayrıştırdığına bağlı olarak bu yeterli olmayabilir. Kullanılan oturum açma uygulamasının bu şekilde kötüye kullanılamayacağından emin olunmalıdır.

Bazı uygulamalar, komut satırının geri kalanının seçenekler için yorumlanmaması gerektiğini belirtmek için "--" kullanır. Kullanıcı adı için \u belirtmeden önce "--" iletmek mümkünse bu özellik kullanılmalıdır.

Öntanımlı issue dosyası /etc/issue dosyasıdır. Dosya varsa, agetty ayrıca /etc/issue.d dizinine de bakar. Dizin, öntanımlı issue dosyasının isteğe bağlı eklentisidir ve dizinin içeriği /etc/issue içeriğinden sonra yazdırılır. /etc/issue dosyası yoksa dizine bakılmaz. Dizindeki .issue uzantılı tüm dosyaların içeriği sürüm sırasına göre basılır. Dizin, üçüncü taraf iletilerini bağımsız olarak birincil sistem /etc/issue dosyasında tutmak için kullanılabilir.

2.35 sürümünden beri issue dosyası ve dizini için ek konumlar desteklenmektedir. Öntanımlı /etc/issue dosyası yoksa agetty önce /run/issue ve /run/issue.d ardından /usr/lib/issue ve /usr/lib/issue.d konumlarına bakar. /etc dizini konağa özel yapılandırma için, /run üretilen öğeler için ve /usr/lib yapılandırma ile sağlanan statik dağıtım içindir.

Öntanımlı yol --issue-file seçeneği ile geçersiz kılınabilir. Bu durumda belirtilen yolun dosya veya dizin olması gerekir ve tüm öntanımlı issue dosyası ve dizin konumları yok sayılır.

issue dosyası özelliği --noissue seçeneği ile tamamen devre dışı bırakılabilir.

Geçerli issue dosyası geçerli uçbirimde agetty --show-issue komutuyla görüntülenebilir.

issue dosyaları, sistem adını, tarihini, saatini vb. görüntülemek için belirli öncelemler içerebilir. Tüm öncelemler bir ters eğik çizgiden (\) ve hemen ardından gelen aşağıda listelenen karakterlerden birinden oluşur.

4 veya 4{arabirim}
Belirtilen ağ arabiriminin IPv4 adresini yerleştirir (örnek: \4{eth0}). arabirim belirtilmezse tam yapılandırılmış ilk arabirim seçilir. Yapılandırılmış bir arabirim yoksa son çare olarak makine konak adının IP adresi yerleştirilir.

6 veya 6{arabirim}
IPv6 için olması dışında \4 ile aynıdır.

Geçerli hattın hızını yerleştirir.

Geçerli tarihi yerleştirir.

Desteklenen okunabilir ismi bir öncelem haline getirir (Örnek: \e{red}Uyarı metni.\e{reset}). isim belirtilmezse \033 yerleştirilir. Desteklenen isimler: black, blink, blue, bold, brown, cyan, darkgray, gray, green, halfbright, lightblue, lightcyan, lightgray, lightgreen, lightmagenta, lightred, magenta, red, reset, reverse, yellow, white. Bilinmeyen isimler uyarmaksızın yok sayılır.

İşletim sisteminin adını yerleştirir. uname -s komutu ile aynıdır. Ayrıca bkz: \S öncelem kodu.

/etc/os-release dosyasındaki değişkenlerden ismi belirtilen DEĞİŞKENin değerini yerleştirir. Bu dosya yoksa son çare olarak /usr/lib/os-release dosyasına bakılır. DEĞİŞKEN belirtilmezse PRETTY_NAME veya sistem ismi (bkz: \s) kullanılır. Bu öncelem kodu /etc/issue dağıtım ve sürümünü bağımsız tutmak için kullanılabilir. Ayrıca, \S{ANSI_COLOR} öncelemi gerçek uçbirim öncelemine dönüştürülür.

Geçerli uçbirim hattının ismini yerleştirir.

Makine mimarisini yerleştirir. uname -m komutu ile aynıdır.

hostname olarak da bilinen makine konak adını yerleştirir. uname -n komutu ile aynıdır.

Makinenin NIS alan adını yerleştirir. hostname -d komutu ile aynıdır.

Makinenin DNS alan adını yerleştirir.

İşletim sistemini sürüm numarasını yerleştirir. uname -r komutu ile aynıdır.

Geçerli saati yerleştirir.

Oturum açmış kullanıcı sayısını yerleştirir.

"1 user" veya lt;n> oturum açmış kullanıcı sayısı olmak üzere "<n> users" dizgesini yerleştirir.

İşletim sistemi sürümü, derlenme zamanı vb. yerleştirir.

/etc/issue dosyası örneği:

Bulunduğunuz yer: \n.\o (\s \m \r) \t

Bu dosya şöyle bir çıktıya sebep olur: 

Bulunduğunuz yer: thingol.example.org (Linux i386 1.1.9) 18:29:30

İLGİLİ DOYALAR

/var/run/utmp
Sistem durum dosyası.

/etc/issue
Oturum isteminden önce basılır.

/etc/os-release, /usr/lib/os-release
İşletim sistemini betimleyen veri

/dev/console
Sorunların bildirildiği aygıt (syslog(3) kulllanılıyorsa)

Hat hızı algılama özelliğini (--extract-baud seçeneği) kullanabilmek için çevirmeli aramanın tamamlanmasından hemen sonra agetty’nin başlatılması gerekir (2400 bps ile konuşan modemlerde 30 ms içinde). Özelliğin aşırı yüklü sistemlerde bile çalışmasını sağlama almak için, --extract-baud seçeneğini daima hat_hızları girdisi birlikte kullanmak gerekir, böylece BREAK işleminin etkinleşmesi sağlanır.

/etc/issue vb. içindeki metin ve oturum açma ismi daima 0 eşlik bitli 7 bitlik karakterler ile çıktılanır.

Hat hızı algılama özelliği (--extract-baud seçeneği) modemin DCD hattını açtıktan sonra durum iletisi çıktılamasını gerektirir.

Yapılandırmaya bağlı olarak, tüm teşhisler konsol aygıtına yazılır veya syslog(3) aracılığıyla raporlanır. aygıt bir uçbirim aygıtını belirtmiyorsa, geçerli süreç için utmp girdisi yoksa (yalnızca System V), vb. hata iletileri üretilir.

Werner Fink (Suse) ve Karel Zak (Redhat) tarafından yazılmıştır.

Özgün agetty seri uçbirimler için W.Z. Venema tarfından yazılmış ve Peter Orbaek tarafından Linux’a uyarlanmıştır.

Yazılım hatalarını bildirmek için <https://github.com/util-linux/util-linux/issues> altında bir konu açın.

agetty util-linux paketiyle gelmekte olup Linux Çekirdeği Arşivinden indirilebilir: <https://www.kernel.org/pub/linux/utils/util-linux/>

ÇEVİREN

© 2022 Nilgün Belma Bugüner
Bu çeviri özgür yazılımdır: Yasaların izin verdiği ölçüde HİÇBİR GARANTİ YOKTUR.
Lütfen, çeviri ile ilgili bildirimde bulunmak veya çeviri yapmak için https://github.com/TLBP/manpages-tr/issues adresinde "New Issue" düğmesine tıklayıp yeni bir konu açınız ve isteğinizi belirtiniz.

17 Şubat 2022 util-linux 2.38